FIAT, Fabbrica Italiana di Automobili Torino (pl. Włoska Fabryka Samochodów w Turynie) – włoski koncern motoryzacyjny, mający swą siedzibę w Turynie. Znany głównie z produkcji pod swoją marką niewielkich osobowych samochodów popularnych.

Przedsiębiorstwo założyła grupa przemysłowców, w tym Giovanni Agnelli. Stało się to 11 lipca 1899. FIAT to nie tylko producent samochodów, ale także wielka grupa przemysłowa, która skoncentrowała swoją działalność na branży motoryzacyjnej. Koncern projektuje, produkuje i sprzedaje samochody, ciężarówki, traktory, maszyny rolnicze, maszyny do robót naziemnych, silniki i komponenty motoryzacyjne, środki i systemy produkcji, w przeszłości także samoloty. Grupa rozwinęła także sieć usług dla przedsiębiorstw oraz usług związanych z branżą motoryzacyjną.

W skład grupy wchodzą:

• FIAT Auto - samochody osobowe i dostawcze
• CNH Global - maszyny rolnicze i budowlane
• Iveco - ciężarówki i samochody dostawcze
• Ferrari i Maserati - luksusowe samochody sportowe
• Magneti Marelli - komponenty
• Comau - sprzęt i systemy produkcyjne
• Teksid - wyroby metalurgiczne
• Business Solutions - usługi
• Itedi - wydawnictwo i komunikacja

Koncern ma swoje fabryki we Włoszech i Brazylii, a także w Polsce - przedsiębiorstwo Fiat Auto Poland. Do grupy FIAT należą także samochody marek Ferrari, Lancia, Alfa Romeo, Maserati i Iveco. Nie sprzedaje się już samochodów pod takimi markami należącymi do koncernu, jak: Autobianchi, Innocenti, i Officine Meccaniche (OM).

Historia

• 11 lipca 1899 roku w Palazzo Bricherasia podpisano akt założycielski "Societa Anoima Fabbrica Italiana Torina". Trzydziestu udziałowców wniosło kapitał o wysokości 800 000 lirów. W radzie nadzorczej zasiadł między innymi Giovanni Agneli, który wkrótce potem bardzo aktywnie włączył się w rozwój przedsiębiorstwa.
• 1900 otwarto przy ulicy Corso Dante 35 pierwszą fabrykę FIAT. Miała ona powierzchnię 12.000 metrów kwadratowych i pracowało w niej 120 osób. W tym samym roku wyprodukowano 30 egzemplarzy modelu 3 1/2 HP, mającego dwa/trzy siedzenia w układzie vis-à-vis. Ciekawostka: model 3 1/2 HP nie miał jeszcze biegu wstecznego.
• 1902 dziewięć samochodów FIAT wzięło udział w pierwszym Giro d'Italia Automobilistico i wszystkie dojechały do mety. W 1902 roku zaprezentowano po raz pierwszy Fiata 24 HP Corso, pierwszy model przeznaczony do udziału w wyścigach. Vincenzo Lancia wygrał na nim odcinek górski Sass-Superga. Giovanni Agnelli w Fiacie 8 HP ustanowił rekord w czasie drugiego Giro d'Italia Automobilistico.
• 1906 FIAT zatrudniał już 2500 pracownikow i eksportował dwie trzecie swojej produkcji. FIAT zdobył znaczne udziały w rynku amerykańskim i przejął we Włoszech zakłady Ansaldi, w których produkowane były lekkie pojazdy czterocylindrowe. Vincenzo Lancia wygrał Milan Coppa d'Oro, a Mathis w FIAT 40 HP wygrał Herkomer Cup Gold Plaque.
• 1908 wyprodukowano 1800 egzemplarzy nowego modelu FIAT 1 Fiacre. Był on przeznaczony do transportu publicznego i używano go w Nowym Jorku, Londynie, Paryżu i wielu innych miastach. To pierwszy samochód, w którym FIAT zastosował układ silnika "barca" ze zintegrowaną skrzynią biegów.
• 1910 FIAT całkowicie zmienił swoją ofertę, wprowadzając modele Tipo 1, 2, 3, 4, 5 i 6, w których po raz pierwszy zostały zamontowane akumulatory. Tipo 3, znany też jako 20-30 HP posiadał również opatentowany przez Fiata uniwersalny system rozrządu. Podczas wyścigów FIAT wygrał Puchar RAC w Hiszpanii oraz ustanowił wiele rekordów przejechanej odległości w Los Angeles, Atlancie, Narbeth i w Argentynie.
• 1911 FIAT skonstruował model 300 HP Record, specjalnie żeby pobić światowy rekord szybkości. Jego silnik o pojemności 28353 ccm miał moc 290 koni mechanicznych. Prowadzony przez Pietro Bordino W Brooklands I w Saltburn w 1911 roku osiągnął prędkość 200 km/h, a w 1912 na Long Island 290 km/h.
• 1912 Rok 1912 był rokiem Zero, znanego też jako 12/15 HP, pierwszego małolitrażowego samochodu produkowanego masowo. Wyprodukowano ok. 2000 egzemplarzy tego modelu. W 1915 roku wyposażono go w instalację elektryczną. Był to jednocześnie ostatni rok jego produkcji. W 1912 roku założono też FIAT Lubricants Company, a w Rosji otwarto pierwszy oddział produkujący części zamienne.
• 1915 wyprodukowano ok. 1000 modeli FIAT 501. Prawie wszystkie trafiły do Armii Królewskiej. Wraz z tym modelem FIAT porzucił układ silnika "barca". FIAT 501 miał tylną kanapę, na której mogły siedzieć wygodnie trzy osoby.
• 1919 opracowany przez zespół pod kierownictwem Carlo Cavalli, model 501 stał się wielkim sukcesem. Na świecie sprzedano 45000 egzemplarzy. Konwój 23 ciężarówek FIAT 15 Ter ustanowił rekord przejeżdżając jako pierwsza grupa samochodów Saharę. Na liczącej trzy tysiące kilometrów trasie nie było problemów technicznych.
• 1920 senator Agnelli został prezesem FIAT. Odwiedził w tym roku także zakłady Forda w Ameryce, co przekonało go, że produkcja taśmowa jest jedynym sposobem na obniżenie wysokich cen samochodów. Ciekawostka techniczna: FIAT wprowadził czterobiegową skrzynię biegów, co umożliwiło pokonywanie wzniesień o nachyleniu 28%.
• 1922 fabryka "Il Lingotto" została otwarta. Miała ona powierzchnię 153000 metrów kwadratowych i pięć pięter, a na dachu futurystyczny tor próbny. Spośród wielu modeli tam wyprodukowanych wyróżnia się luksusowy FIAT 519. Miał on sześciocylindrowy silnik o pojemności 4766 centymetrów sześciennych, hamulce zamontowane na wszystkich kołach oraz kierownicę o regulowanej wysokości i nachyleniu. Silnik posiadał zawory stosowane w sportowych modelach FIAT.
• 1925 fabrykę powiększono do powierzchni 350.000 metrów kwadratowych. Model 509, pierwszy mały samochód FIAT produkowany na skalę masową, został właśnie w tym roku zaprezentowany na Pokazie Samochodowym w Mediolanie. Jego cena wahała się od 16000 do 25000 lirów. Do wyboru były trzy wersje: "Sportive", "Taxi" i "Commerciale". Wprowadzenie tego modelu zbiegło się w czasie z założeniem przedsiębiorstwa finansowego SAVA.
• 1927 powstał FIAT 520. Miał on sześciocylindrowy silnik o pojemności 2244 centymetrów sześciennych z zapłonem akumulatorowym. W modelu 806 Corsa Pietro Bordino wygrał Monza Grand Prix. Rok później FIAT jako pierwszy producent samochodów na świecie zaczął stosować aluminium do produkcji głowic cylindrów.
• 1932 trzybiegowy 508, znany też jako Balilla, został po raz pierwszy zaprezentowany w 1932 roku i wkrótce stał się najpopularniejszym w historii modelem FIAT. Podstawowa wersja kosztowała 10000 lirów i miała czterocylindrowy silnik oraz hamulce hydrauliczne. Silny i solidnie zbudowany, 508 Balilla zyskał wśród użytkowników przydomek "minimum charge" z powodu wyjątkowo niskiego zużcia paliwa (8 litrów na 100 km).
• 1934 na Pokazie Samochodowym w 1934 roku zaprezentowano po raz pierwszy czterobiegową wersję FIAT Balilla. Trzy miesiące później dostępne były też dwie nowe wersje: roadster Spider i kabriolet Torpedo. W sumie wyprodukowano 113000 egzemplarzy tego modelu.
• 1935 wprowadzony na rynek w 1935 roku FIAT 150 zwieńczył lata badań nad stosowaniem karoserii aerodynamicznych. Model ten miał silnik sześciocylindrowy.
• 1936 pojawił się FIAT 500, wkrótce nazwany "Topolino" (Myszka Miki), najmniejszy masowo produkowany samochód na świecie. W latach 1936-1955 wyprodukowano ponad 510000 egzemplarzy tego modelu. Jego zaokrąglone linie zerwały z tradycyjną karoseria w kształcie pudełek. W 1936 roku rozpoczęto też prace przy budowie fabryki Mirafiori.
• 1938 FIAT 508c Mille Miglia został po raz pierwszy w 1938 roku. Był to pierwszy model FIAT o ciągłej linni bocznej. W swojej pierwszej trasie pobił rekord, pokonując 1620 km ze średnią prędkością 112 km/h.
• 1939 otwarto fabrykę Mirafiori. Zajmowała ona powierzchnię ponad miliona metrów kwadratowych (z tego 300 000 pod dachem) i pracowało w niej na dwie zmiany 22000 osób. W tym samym roku wprowadzono na rynek FIAT 1100 Musone.
• 1945 zmarł senator Giovanni Agnelli.
• 1948 na Pokazie Samochodowym w Genewie w 1948 roku zaprezentowano FIAT 500 B. W Turynie pokazano z kolei model Belvedere Giardinetta, wielozadaniowy samochód dla czterech osób. Jego wnętrze było wykończone metalem i drewnem.
• 1949 modele 500 C, 1100 E, 1500 E zostały zaprezentowane w roku 1949. W modelu 1100 E zastosowano po raz pierwszy zsynchronizowany drugi bieg. W modelu 500 C zainstalowane były takie urządzenia jak wewnętrzne ogrzewanie, czy system odmrażania szyb.
• 1950 pojawił się pierwszy powojenny model FIAT 1400. Przyniósł on ze sobą nową stylistykę i technologię. Wentylacja i ogrzewanie były montowane jako wyposażenie seryjne.
• 1951 debiut opartego na samochodzie terenowym FIAT Campagnola nastąpił w 1951 roku w Bari Fiera del Levante. Model ten produkowany był także w wersji wojskowej, jako AR 51 i napędzany był zamontowanym z przodu silnikiem o pojemności 1901 centymetrów sześciennych; miał on też napęd na cztery koła oraz rozrząd wysokich i niskich obrotów. W 1952 roku Campagnola pobił rekord świata przejeżdżając Afrykę z północy na południe w czasie 11 dni, 4 godzin i 54 minut.
• 1952 w Genevie na Pokazie Samochodowym FIAT zaprezentował 8V, dwuosobowy roadster o zawansowanej dynamice. Miał on niezależne zawieszenie na każdym z czterech kół. Wtedy też przedstawiono modele 1900 i 1900 Granluce, w których po raz pierwszy zastosowano automatyczny rozrząd.
• 1953 FIAT 1400 Diesel. W tym modelu po raz pierwszy zastosowano silnik Diesel.
• 1955 na Pokazie Samochodowym w Genevie zaprezentowano Fiata 600, mały samochód z montowanym z tyłu dużym silnikiem i niezależnym zawieszeniem wszystkich czterech kół. Do 1960 roku wyprodukowano ponad 950000 egzemplarzy tego modelu, część w powiększonej wersji "Multipla". Na licencji wyprodukowano dalsze ponad trzy miliony egzemplarzy.
• 1957 FIAT zaprezentował model Nuova 500, w którym montowano dwucylindrowy silnik chłodzony powietrzem. W 1960 roku pojawił się model 500 Estate, pierwowzór późniejszego stylu Station Wagon. Do roku 1957, gdy zakończono jego montaż, taśmy produkcyjne opuściło 3678000 egzemplarzy tego modelu.
• 1959 wprowadzono na rynek FIAT 1800 (wersje saloon i estate) oraz FIAT 2100. W modelach tych zamontowane były między innymi zsynchronizowane skrzynie biegów oraz belki przeciwzgnieceniowe.
• 1961 FIAT zaprezentował modele 1300 i 1500, które charakteryzowały się nową stylistyką nadwozia i rozwiązaniami technicznymi, w skład których wchodziły dwa silniki o mocy 65 i 72 bph. Modele produkowano w wersjach 1800 B, 2300 i 2300 S coupe.
• 1964 model 600 znalazł swojego następcę - dwudrzwiowego Fiata 850. Był on wyposażony w czterocylindrowy silnik chłodzony wodą oraz niezależne zawieszenie. Wyprodukowano 2865800 egzemplarzy tego modelu.
• 1966 Giovanni Agnelli II został nowym prezesem przedsiębiorstwa. W tym samym roku na Pokazie Samochodowym w Turynie zaprezentowano roadster Dino Spider, którego silnik był wzoroway na silniku Ferrari o tej samej nazwie.
• 1967 Fiat 124 uzyskał tytuł "Samochodu Roku". Był to pojazd przeznaczony dla pięciu osób i zamontowano w nim całkiem nowy silnik o pojemności 1200 centymetrów sześciennych. Produkowano go także w wersjach estate i roadster. Ta ostatnia została zaprojektowana przez Pininfarinę i miała czterocylindrowy silnik o pojemności 1438 centymetrów sześciennych. Warto też odnotować powstanie zaprojektowanej przez Bertone czteroosobowej wersji Dino Coupe.
• 1968 FIAT osiągnął poziom rocznej produkcji około półtora miliona egzemplarzy, z których 542000 były eksportowane. W tym samym roku zaprezentowano modele 850 Special, 850Sport, Coupe i Roadster, 500 Lusso, 124 i 125 Special. Magneti Marelli opracował zapłon elektroniczny. To nowe rozwiązanie techniczne zostało wykorzystane w FIAT Dino i w Dino. Na pokazie w Turynie FIAT przedstawił swój prototyp City-Taxi, w którym wykorzystano 15 patentów.
• 1969 FIAT zainwestował na południu Włoch ponad 300 miliardów lirów oraz przejął Lancię i zakupuł 50% Sefac-Ferrari. Zakres modeli FIAT został rozszerzony o 128, pierwszy samochód z napędem na przednie koła oraz 130, który zajął najwyższe miejsce w swojej klasie. W tym samym roku zaprezentowano FIAT Dino Coupe 2400.
• 1970 Fiat 128 uzyskał tytuł "Samochodu Roku". Produkowano go w wersjach dwu- i czterodrzwiowej. Rozpoczęła się produkcja licencyjnych modeli Fiata w Rosji, w fabryce o powierzchni ponad 1455000 metrów kwadratowych.
• 1971 zaprezentowano następcę Fiata 850, model 127, który stał się wielkim sukcesem zarówno na rynku włoskim, jak i za granicą. Uzyskał on rok później tytuł "Samochodu Roku". W maju 1974 z taśmy zjechał milionowy egzemplarz tego modelu.
• 1972 FIAT zaprezentował swój nowy mały samochód, Fiat 126 oraz modele X19, 124 Abarth Rally oraz stworzonego specjalnie dla wymagających klientów FIAT-a 132. Ten ostatni występował w trzech wersjach: normal, special (obie z silnikiem 1600) i 1800 special. Wersja special była pierwszym samochodem, w którym lusterka boczne znajdowały się w wyposażeniu seryjnym.
• 1975 z połączenia działów produkcji samochodów ciężarowych kilku przedsiębiorstw, w tym FIAT, Lancii i Magirus-Deutz, powstało przedsiębiorstwo Iveco.
• 1978 zaprezentowano model Ritmo (Strada), na którego długiej liście wyposażenia opcjonalnego znajdowała się między innymi klimatyzacja oraz trzybiegowa automatyczna skrzynia biegów. Wprowadzenie w fabrykach Rivalta i Cassina pierwszego na świecie zrobotyzowanego systemu produkcji zrewolucjonizowało metody montażu.
• 1979 powstanie FIAT Auto S.p.A. , który połączył marki FIAT, Lancia, Autobianchi, Abarth i Ferrari.
• 1980 FIAT wprowadził na rynek nowy mały samochód, Fiata Pandę, nazwanego tak na cześć symbolu WWF. Jego nadwozie zostało zaprojektowane przez Giugiaro i kryło jeden z dwóch silników: dwucylindrowy chłodzony powietrzem o pojemności 650 centymetrów sześciennych lub chłodzony wodą czterocylindrowy o pojemności 900 centymetrów sześciennych.
• 1981 FIAT zaprezentował w maju tego roku model Argenta. Miał on zastąpić model 132 i występował w wersjach z jednym z trzech silników: benzynowym 1600, benzynowym 2000 z elektronicznym zapłonem i diesel 2500. Drugi z tych modeli został przedstawiony na Pokazie Samochodowym w Turynie w 1982 roku.

Fiat Uno zostaje dostaje tytuł samochodu roku (COTY - car of the year)

• 1983 na Pokazie Samochodowym we Frankfurcie przedstawiono model Fiat Regata. Występował on w szerokim zakresie wersji: Regata 70 z silnikiem benzynowym 1300, Regata 85 z silnikiem benzynowym 1500, Regata 100 z silnikiem benzynowym 1600 i Regata Diesel 1700. Co więcej, model 70 był dostępny z trzema zestawami wyposażenia: "Base", "Super", i "E.S.". Ostatni miał silnik o zmniejszonym zużyciu paliwa w cyklu miejskim.
• 1984 Fiat Uno został zaprezentowany na konferencji prasowej w Cape Canaveral i jeszcze w tym samym roku zdobył tytuł "Samochodu Roku". Wyposażony został w silnik Fire opracowany w fabryce Termoli. W całej historii FIAT model Uno został sprzedany w największej liczbie egzemplarzy.
• 1985 nowością roku był Fiat Croma, dostępny w pięciu różnych wersjach z silnikami benzynowymi od 1600 do 2000, z silnikiem diesel 2500 lub turbodiesel 2400. W 1988 roku wprowadzono jeszcze wersję turbodiesel 2000 z bezpośrednim wtryskiem. W tym samym roku otwarto też fabrykę Termoli 3, wówczas najnowocześniejszą fabrykę samochodową na świecie.
• 1988 w roku prezentacji Fiat Tipo zdobył tytuł "Samochodu Roku 1989". Był on dostępny w dwóch wersjach wyposażenia, Base i Digit oraz z pięcioma silnikami: trzema benzynowymi i dwoma diesel. Pięć lat później wprowadzono także dwudrzwiową wersję 2.0 z szesnastoma zaworami.
• 1990 w lutym zaprezentowano opartego na Tipo rodzinnego Fiata Tempra. Miał on do wyboru dwa silniki: 1300 i 1600 z katalizatorem. Później pojawiła się wersja z silnikiem 1800 lub 2000 z elektronicznie sterowanym wtryskiem. W wyposażeniu opcjonalnym dostępna była czterobiegowa, sterowana elektronicznie automatyczna skrzynia biegów.
• 1991 zaprezentowano następcę modeli 500 i 126, Fiata Cinquecento. Do wyboru były dwa silniki: dwucylindrowy 704 i czterocylindrowy 903.
• 1993 przedstawiony w tym roku Fiat Punto zdobył dwa lata później tytuł "Samochodu Roku". Dostępny w 14 kolorach i 31 wersjach, w tym GT i Cabrio. Dwu- lub czterodrzwiowy, miał trzy różne poziomy wyposażenia i najnowszej generacji silnik Fire.
• 1993 w grudniu zaprezentowano Fiata Coupe, owoc zbieranych przez lata doświadczeń w tym sektorze rynku. Karoserię zaprojektowała Pininfarina i FIAT Style Center. Szesnastozaworowy silnik 2000 osiągał moc 142 KM i przyspieszenie od 0 do 100 km/h w 9,2 sekundy.
• 1994 Zaprezentowany na Pokazie Samochodowym w Genewie Ulysse był odpowiedzią FIAT na dynamiczny wzrost młodego sektora MPV. W Ulysse znajduje się miejsce dla 8 osób i jest on dostępny z jednym z trzech silników.
• 1995 dwumiejscowy Barchetta został po raz pierwszy zaprezentowany w maju 1995 roku. Łączy on sportowe osiągi i komfort jazdy w długich trasach z wygodnym poruszaniem się w mieście. FIAT Barchetta napędzany jest szesnastozaworowym silnikiem 1.8, który rozpędza go do maksymalnej prędkości 200 km/h.
• 1995 pojawiły się Fiaty Bravo i Brava. Po raz pierwszy w historii FIAT wspólnie zaprezentowano dwa oddzielnie zaprojektowane samochody przeznaczone dla różnych klientów.
• 1996 model Tempra został zastąpiony przez FIAT Marea i Marea Weekend.

Fiaty Bravo i Brava wspólnie dostają tytuł samochodu roku (COTY - car of the year)

• 1997 FIAT Marea uzyskał, jako pierwszy samochód dostępny na rynku włoskim, silnik zasilany dwoma rodzajami paliwa: benzyną i metanem, naturalnym gazem uważanym za najczystsze i najbardziej oszczędne alternatywne źródło energii.
• 1997 rozpoczęcie produkcji modeli Fiat Siena i Fiat Palio, które w póżniejszym czasie stały się hitem w Polsce
• 1998 Zaprezentowano model Fiat Seicento. Miejski samochód, bardzo popularny w Polsce. Zastąpił on Fiata Cinquecento.
• 2000 100 lecie istnienia marki FIAT (Fabbrica Italiana Automobili Torino). Zaprezentowano z tej okazji Fiata Punto II.
• 2001 - został wprowadzony na rynek Fiat Stilo zastępując tym samym modele Brava i Bravo.
• 2002 - zakończenie produkcjii Fiat Siena i zastąpienie go modelem Albea (Siena po liftingu)
• 2003 - powstaje Fiat Panda II jako następca popularnego modelu Fiat Panda.
• 2005 - powstaje Fiat Idea.
• 2005 - Powstaje nowy model FIAT , konkurujący w klasie średniej: Fiat Croma II.
• 2006 - powstaje Fiat Grande Punto oraz jego wersja sedan - LINEA produkowana w Turcji.
• 2006 - przeprowadzono face lifting Fiat Albea.
• 10.2006 - Zaprojektowano nowe logo FIAT na premierę nowego Fiata Bravo.
• Premiera nowego FIAT Strada produkcja zaczyna się w 2007 roku
• 7.2007 - premiera nowego Fiata 500 produkowanego w Tychach
• 19.11.2007 - Fiat 500 zdobywa tytuł Samochód Roku (Car of The Year) 2008
• 2007 - rozpoczęcie produkcjii FIAT NOVO SIENA w Brazyli